Bustocht naar Leeuwarden
Leeuwarden (ⓘ; Stadsfries en Stellingwerfs: Liwwadden of Leewadden; Fries: Ljouwert ([’ljɔ.ṷ(ə)t]?, [’lɔ.ṷət]?), Bildts: Luwt) is een stad in Noord-Nederland en de hoofdstad van de provincie Friesland, de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente Leeuwarden en een van de oudste steden van Noord-Nederland.[2]
Belangrijke sectoren in de stad zijn de financiële en zakelijke dienstverlening, de overheid en de non-profitsector. De stad is de grootste van de Friese elf steden. In 2023 telde de stad 95.890 inwoners. In het postcodegebied van de stad liggen de buurtschappen Barrahuis en Vierhuis. Ook verschillende andere plaatsen zijn in Leeuwarden opgenomen, zoals het voormalige dorp Huizum en de voormalige buurtschap Schilkampen.
De geschiedenis van Leeuwarden gaat terug tot in de Romeinse tijd. Toen woonden er al mensen op de plek waar nu de Oldehove staat. Leeuwarden is ontstaan op terpen die werden opgeworpen aan een inham van de Middelzee die in de dertiende eeuw dichtslibde en werd ingepolderd. De riviertjes Ee, Vliet en Potmarge mondden bij deze terpen uit in zee.
De naam Leeuwarden duikt voor het eerst op in een schenkingsakte uit de achtste eeuw. In dit document van de abdij van Fulda spreekt men van villa Lintarwde.[3]
De terpbewoners hielden zich bezig met landbouw, visserij en scheepvaart. Leeuwarden lag gunstig aan zee en onderhield handelscontacten met andere handelsplaatsen zoals Lübeck en met de Oostzeelanden. Op de terpen ontstonden drie nederzettingen: Oldehove, Nijehove en Hoek.
Oldehove, dat van oudsher een uithof van de Abdij van Corvey in Duitsland was, had in het midden van de twaalfde eeuw al een kerk, gewijd aan de heilige Vitus. In akten uit de veertiende eeuw komt de Sint-Vituskerk van Oldehove voor onder de naam Liiewardensis.
In Oldehove stond de oudste parochiekerk van Leeuwarden. Vandaar dat Oud-Leeuwarden ook wel Nijehove werd genoemd, vanwege de nieuwere kerk. Oud-Leeuwarden, oftewel Nijehove, werd al in 1285 in een Duitse handelsakte aangeduid als stad.
Leeuwarden ligt aan het druk bevaren Van Harinxmakanaal, dat Leeuwarden verbindt met Harlingen en het Prinses Margrietkanaal. Deze routes worden vooral gebruikt voor goederenscheepvaart. Voor pleziervaart wordt vooral de Dokkumer Ee tussen Leeuwarden en Dokkum gebruikt. Het is een doorgaande vaarroute die belangrijk is voor de pleziervaart in Noord-Friesland. Een (eveneens doorgaande) zijvaart van de Dokkumer Ee, is de Bonkevaart, het eindpunt van de Schaats-Elfstedentocht. De Zwette verbindt Leeuwarden met het Friese Merengebied in de Zuidwesthoek.
De gemeente Leeuwarden heeft met het verbeteren van de waterkwaliteit in de stadsgrachten en de rivier de Potmarge onder de noemer Blauwe Diamant ingezet op het aantrekkelijker maken van de binnenstad. De grachten werden geschikt gemaakt voor kleine recreatieve vaart. Naast bagger- en rioleringswerkzaamheden werden er in de grachten doorvaarbare rubberen ‘gordijnen’ in het water geplaatst die de invloed van (de slechtere kwaliteit van) het Friese boezemwater verminderen en werd gezuiverd water uit de rioolwaterzuivering aan het grachtenwater toegevoegd. Het waterplan van Leeuwarden kwam in 2000 gereed.[8] In 2005 werd in dit kader het kunstwerk ‘Meetbaar water’ van Jan Ros in de stadsgracht van de Groentemarkt geplaatst; een bad dat de helderheid en de temperatuur van het water aangeeft.[9]
Het dagprogramma zal ruimschoots van te voren aan u overhandigd.
